ترمیم و رفوی فرش های سجاده ای

فرش های سجاده ای به دلیل استفاده مداوم در محیط پر تردد، به مرور زمان دچار آسیب هایی نظیر نخ کش شدن، فرسایش رنگ، پارگی یا لکه های ماندگار می شوند. هرگونه پارگی یا آسیب کوچک، اگر به موقع ترمیم نشود، به سرعت گسترش پیدا می کند و هزینه تعمیر را چند برابر می کند. بسته به نوع آسیب، ترمیم می تواند شامل دوخت مجدد، رفع پوسیدگی یا حتی جایگزینی بخش های آسیب دیده(با طرحی کاملا هماهنگ) باشد. اصولا ترمیم یا رفوی فرش یک کار تخصصی است. گروه هایی که در زمینه تولید و نصب فرش های سجاده ای فعالیت دارند، معمولا خدمات حرفه ای ترمیم را نیز ارائه می دهند.

رفوگری فرش سجاده ای چیست؟

رفوگری در لغت به معنای دوختن پارگی ها و رفع ایرادهای فرش به شکلی است که قابل مشاهده نباشد. در اصطلاح، رفوگری شامل اصلاح و ترمیم عیب های فرش یا سجاده فرش در مراحل تولید یا هنگام استفاده است. رفوگر باید با آگاهی کامل از علت آسیب و با داشتن تجربه کافی، بافت فرش را بازسازی کند تا کیفیت و ظاهر اولیه آن حفظ شود.

چرا ترمیم به موقع فرش سجاده ای اهمیت دارد؟

✅ جلوگیری از گسترش آسیب: پارگی یا نخ کش کوچک اگر سریع ترمیم نشود، به سرعت وسیع تر و پرهزینه تر خواهد شد.

✅ افزایش طول عمر فرش: ترمیم به موقع باعث حفظ دوام و استحکام فرش در برابر ترددهای مداوم می شود.

✅ حفظ زیبایی و نظم مسجد: فرش های سالم و بی عیب جلوه ای مرتب و آراسته به فضای عبادت می بخشند.

✅ صرفه جویی در هزینه ها: رفو و ترمیم جزئی بسیار کم هزینه تر از تعویض کامل فرش سجاده ای است.

دلایل نیاز فرش سجاده ای به رفو

فرش یا سجاده فرش ممکن است در دو مرحله به رفو نیاز داشته باشد:

۱. حین بافت: در فرآیند تولید، مشکلاتی مانند پارگی روی دار قالی، بافته نشدن بخشی از سجاده فرش ماشینی یا ضعف در کیفیت مواد اولیه ممکن است رخ دهد. این موارد قبل از تحویل به مشتری باید توسط رفوگر برطرف شوند.

۲. هنگام استفاده: عواملی چون فرسایش، ضربه، سوختگی، پوسیدگی، بیدزدگی، رطوبت یا بریدگی با وسایل برنده باعث نیاز به رفو در دوران استفاده می شوند. در این شرایط رفو به حفظ دوام و زیبایی فرش منتج می شود.

برخی از آسیب هایی که نیاز به رفو و ترمیم دارند عبارتند از:

- پارگی های کوچک

•        با نخ همرنگ و سوزن مخصوص به دقت دوخته می شوند.

•        استفاده از نخ های مشابه با بافت اصلی، از نظر ظاهری اهمیت زیادی دارد.

- نخ کش شدن

•        هرگز نخ کشیده شده را نکشید.

•        با قیچی ظریف سطحی، نخ اضافی برش داده و بافت یکنواخت شود.

- سوختگی های سطحی

•        بخش سوخته با تیغ یا قیچی جدا شود.

•        سپس الیاف مشابه جایگزین گردد.

•        اگر آسیب عمیق باشد، نیاز به رفوی حرفه ای خواهد بود.

- پوسیدگی و بیدزدگی

•        ابتدا قسمت آسیب دیده پاکسازی می شود.

•        سپس با استفاده از تار و پود جدید، بافت بازسازی می شود.

•        این کار حتما باید توسط رفوگران ماهر انجام گیرد.

رفوی فرش ماشینی در منزل

فرش ماشینی در طول استفاده به دلایل مختلفی مانند پارگی، سوختگی، ساییدگی یا بیدزدگی ممکن است دچار آسیب شود. در چنین شرایطی، رفوگری بهترین راهکار برای بازگرداندن زیبایی و دوام فرش است. رفوی فرش ماشینی در منزل می تواند به صورت موقت یا دائمی انجام شود؛ به شرطی که ابزار مناسب و کمی مهارت در دسترس باشد.

یکی از رایج ترین مشکلاتی که نیاز به رفو دارد، سوختگی های سطحی یا پارگی های کوچک است. در این موارد، می توان با استفاده از نخ های همرنگ و قلاب یا سوزن مخصوص، بافت آسیب دیده را تا حد امکان شبیه به قسمت های سالم بازسازی کرد. همچنین برای لکه های عمیق یا فرسودگی رنگ، گاهی از نخ های قدیمی یا رنگ خورده استفاده می شود تا هماهنگی ظاهری بیشتری ایجاد شود.

البته باید توجه داشت که رفوگری در منزل تنها برای آسیب های جزئی مناسب است. در صورتی که بخش بزرگی از فرش یا سجاده فرش دچار مشکل شده باشد، بهتر است آن را به دست رفوگران حرفه ای سپرد؛ چرا که عدم مهارت کافی می تواند باعث کاهش ارزش فرش یا تغییر در هماهنگی نقشه و رنگ آن شود.

رفوی اصولی، چه در منزل و چه در کارگاه، نه تنها باعث افزایش عمر فرش می شود بلکه هزینه های سنگین تعویض یا خرید فرش جدید را نیز کاهش می دهد. بنابراین آشنایی با روش های ساده رفوگری برای هر خانواده می تواند بسیار کاربردی و مقرون به صرفه باشد.

ابزار و وسایل مورد نیاز رفوگری فرش

یک رفوگر حرفه ای برای کار خود به ابزارهای متنوعی نیاز دارد. از جمله: قلاب، درفش، قیچی، دم باریک، سوزن در دو اندازه، نخ پود و نخ چله پنبه ای، نخ ابریشمی، چکش، میخ کش، اتو و نقشه بخش سالم فرش. همچنین نخ های رنگی متناسب با رنگ و طرح اصلی فرش باید استفاده شوند تا هماهنگی ظاهری حفظ شود.

رفوگری خانگی یا کارگاهی؟

یکی از پرسش های رایج این است که آیا ترمیم فرش سجاده ای یا فرش مسجد را می توان در خانه یا مسجد انجام داد یا حتما باید به کارگاه های تخصصی سپرده شود؟ پاسخ به این سوال کاملا وابسته به نوع و شدت آسیب است.

لکه های سطحی: اگر فرش تنها دچار لکه های ساده ای مثل چای، قهوه یا گرد و غبار شده باشد، به راحتی می توان با محلول های شوینده ملایم و روش های خانگی لکه گیری کرد.

پارگی یا سوختگی جزئی: در صورتی که آسیب کوچک باشد، مثلا پارگی در حد چند سانتی متر یا سوختگی سطحی، می توان در خانه با کمی دقت و استفاده از نخ و سوزن همرنگ، مشکل را تا حد زیادی برطرف کرد.

پارگی های بزرگ، پوسیدگی یا تغییر رنگ گسترده: این نوع آسیب ها نیازمند تخصص بالایی هستند و فقط در کارگاه های حرفه ای رفوگری قابل ترمیم می باشند.

فرش های قدیمی یا نفیس: اگر سجاده فرش قدمت بالایی دارد یا از نظر ارزش هنری دارای اهمیت ویژه ای است، بهتر است حتی برای آسیب های کوچک هم آن را به رفوگران حرفه ای سپرد تا اصالت و کیفیت فرش از بین نرود.

در نتیجه می توان گفت لکه ها و مشکلات سطحی را می توان در خانه یا در همان مسجد مدیریت کرد، اما برای آسیب های جدی تر، مراجعه به کارگاه تخصصی و سپردن به افراد با تجربه بهترین و مطمئن ترین راه است.

هزینه های ترمیم و رفوی فرش سجاده ای

هزینه ها به عوامل زیر بستگی دارد:

- نوع و شدت آسیب

- اندازه بخش آسیب دیده

- دستمزد رفوگر یا کارگاه

- ارزش و جنس فرش سجاده ای

به طور کلی، هزینه ترمیم جزئی بسیار کمتر از تعویض کل فرش خواهد بود.

اهمیت مهارت رفوگر در کیفیت فرش

رفوگری فرش تنها یک کار فنی نیست، بلکه هنری ظریف است که نیاز به دقت و تجربه بالا دارد. رفوگر باید به نقشه و رنگ بندی فرش کاملا مسلط باشد و ایرادهایی را تشخیص دهد که از دید سایر افراد پنهان می ماند. اگر رفوگری به درستی انجام نشود، نه تنها ظاهر فرش زیبا نخواهد بود بلکه ارزش و قیمت آن نیز کاهش پیدا می کند.

نقش انتخاب تأمین کننده معتبر در کاهش مشکلات ترمیم فرش

هرچند رفوگری روشی موثر برای بازگرداندن زیبایی و دوام فرش های سجاده ای است، اما بهترین راهکار آن است که از ابتدا فرشی با کیفیت و استاندارد خریداری شود تا احتمال آسیب دیدگی به حداقل برسد. خرید از تولیدکنندگان معتبر و خوش نامی همچون گروه صنعتی سجاده نقش که یکی از تامین کنندگان اصلی فرش های مسجدی و سجاده فرش در کشور است، می تواند اطمینان خاطر بیشتری برای مساجد و مراکز مذهبی ایجاد کند. فرش های تولید شده توسط این مجموعه به دلیل استفاده از متریال مرغوب و کنترل دقیق مراحل بافت، کمتر دچار مشکلاتی می شوند که نیاز به رفو پیدا کنند.

خرید فرش تشریفات از شرکت سجاده نقش 

.